Drętwienie w obrębie dłoni odczuwane jako igły, mrówki czy osłabienie czucia to dość częsta przypadłość. Nierzadko pacjenci zgłaszają się z takimi symptomami do lekarza lub fizjoterapeuty. Jest to bardzo rozsądna decyzja, ponieważ takie objawy wymagają diagnostyki różnicowej w celu znalezienia ich przyczyny. Zespół kanału nadgarstka (ZKN) to najczęstsza (1-10% populacji) neuropatia uciskowa. Jak i dlaczego powstaje oraz leczyć ZKN dowiesz się w dalszej części artykułu.

Anatomicznie, dno i boczne ściany kanału nadgarstka tworzą kości nadgarstka, od góry natomiast tę przestrzeń ogranicza więzadło poprzeczne nadgarstka. W jego wnętrzu biegnie 9 ścięgien zginaczy nadgarstka i palców oraz nerw pośrodkowy. Unerwia on czuciowo kciuk od strony dłoniowej, palec wskazujący i środkowy oraz ruchowo mięsnie kłębu kciuka. Ze względu na bardzo ograniczoną przestrzeń, nawet minimalne poszerzenie struktur wewnątrz kanału nadgarstka może dawać objawy świadczące o dysfunkcji nerwu pośrodkowego.

Dystalnie od miejsca ucisku nerw pośrodkowy jest niewystarczająco odżywiony, co wywołuje powstanie charakterystycznych objawów dla ZKN:

– drętwienie, mrowienie w obrębie kciuka, palca wskazującego, a często też środkowego;

– osłabienie, wyszczuplenie mięśni kłębu kciuka;

– w skrajnych przypadkach wypadanie przedmiotów z ręki.

Objawy zwykle stopniowo narastają i nie mają związku z żadnym urazem. Zaczynają się zwykle od krótkiego nocnego drętwienia lub występują podczas czynności, w trakcie których dłoń jest w bezruchu (np. prowadzenie samochodu). Zwykle dolegliwości mijają po rozruszaniu ręki oraz zmianie pozycji. Niestety objawy mogą progresować i czasem powodują ciągły, nocny ból dłoni niepozwalający zasnąć, niekontrolowane wypadanie przedmiotów z ręki czy zanik mięśni kłębu kciuka.

Czynnikami, które zwiększają ryzyko zachorowania na ZKN są m. in.:

– wiek, ZKN pojawia się zwykle u osób w wieku 45-60 lat;

– płeć (znacznie częściej chorują kobiety);

– czynniki genetyczne;

– przeciążenie nadgarstków i dłoni (praca, uprawiany sport);

– czynniki hormonalne (np. związane z ciążą);

– wtórnie, po urazie (np. złamania końca dalszego kości promieniowej lub kości nadgarstka).

Wiemy już czym się objawia ZKN oraz jakie są jego przyczyny. A jakie narzędzia posiada lekarz i fizjoterapeuta w trakcie procesu diagnostycznego?

– wywiad – prezentacja charakterystycznych objawów przez pacjenta;

– testy diagnostyczne, mające na celu prowokację objawów u pacjenta;

– badanie czucia na obszarze unerwionym przez nerw pośrodkowy;

– badanie siły mięśni kłębu kciuka;

Czasem konieczne jest skierowanie pacjenta na badania diagnostyczne jak:

– elektromiografia (EMG), czyli zbadanie funkcji mięśni;

– elektroneurografia (ENG), badanie funkcji nerwu;

– ultrasonografia (USG), umożliwia ocenę tkanek miękkich w kanale nadgarstka jak i sam nerw pośrodkowy.

W przypadku wcześnie zdiagnozowanego ZKN pierwszym wyborem jest leczenie zachowawcze. Polega ono na neuromobilizacji nerwu pośrodkowego, która ma na celu poprawić jego ruchomość wewnątrz kanału nadgarstka oraz poprawić jego odżywienie, rozciąganiu i rozluźnianiu zginaczy nadgarstka i palców, mobilizacji poszczególnych kości nadgarstka. Istotna będzie także zmiana pozycji dłoni w trakcie pracy, np. zastosowanie podkładki pod mysz komputerową z podpórką dla nadgarstka w celu utrzymywania go w neutralnej pozycji (Ryc. 1).

Ryc. 1 Zastosowanie podkładki pod mysz z podpórką pod nadgarstek widocznie zmienia kąt jego ustawienia, co zmniejsza kompresję nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka.

Jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi pożądanych efektów lub pacjent jest już w zaawansowanym etapie choroby, konieczne jest leczenie bardziej inwazyjne. Polega ono na przecięciu więzadła poprzecznego nadgarstka w celu dekompresji nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka. Odbywa się to podczas krótkiego zabiegu operacyjnego, zwykle w znieczuleniu miejscowym.

Po zabiegu efekt jest natychmiastowy. Wynika to z przecięcia tkanki, która pierwotnie uciskała na nerw pośrodkowy, co momentalnie skutkuje jego lepszym jego ukrwieniem i odżywieniem. Pacjent powinien być również poinformowany o konieczności zabezpieczenia rany pooperacyjnej przed kontaktem z wodą w trakcie kąpieli, a także poinstruowany o konieczności wykonywania kilku prostych ćwiczeń palców, nadgarstka oraz łokcia w celu uruchomienia tkanek w okolicy nadgarstka.